Wat betekent 'de kat uit de boom kijken'?
De uitdrukking 'de kat uit de boom kijken' wordt in het Nederlands gebruikt om aan te geven dat iemand afwachtend is en eerst de situatie goed wil observeren voordat hij actie onderneemt. Het is een gezegde dat vooral past bij mensen die voorzichtig of zelfs een beetje wantrouwend zijn. Ze nemen geen overhaaste beslissingen en willen eerst weten waar ze aan toe zijn. Pas als ze het gevoel hebben dat het veilig is of dat ze voldoende informatie hebben, komen ze in actie.
De herkomst van het gezegde
Waar komt dit gezegde vandaan? De oorsprong ligt in het gedrag van katten. Katten zijn van nature voorzichtige dieren. Wanneer een kat in een onbekende situatie terechtkomt of geconfronteerd wordt met iets nieuws, klimt het dier vaak op een veilige plek, bijvoorbeeld in een boom. Daarvandaan observeert de kat de omgeving. Pas wanneer het dier zich zeker voelt, komt het weer naar beneden om dichterbij te komen of in actie te komen. Dit gedrag is typisch voor het karakter van katachtigen, die voorzichtig en analytisch zijn in hun handelen.
Vergelijkingen met ander taalgebruik
Dit gedrag van katten is zo herkenbaar, dat het vertaald is naar het menselijk gedrag in de vorm van een gezegde. Het wordt vaak gebruikt om aan te geven dat iemand niet meteen ergens aan meedoet of ergens op reageert, maar eerst wil afwachten hoe iets zich ontwikkelt. Daarmee is het dus ook een teken van bedachtzaamheid en soms ook van gezond wantrouwen.
Gebruik van het gezegde in de praktijk
Het gezegde 'de kat uit de boom kijken' wordt in allerlei situaties gebruikt. Op de werkvloer kan het bijvoorbeeld gaan om een nieuwe medewerker die zich in het begin terughoudend opstelt en eerst wil zien hoe de verhoudingen liggen. In de politiek kan het gebruikt worden voor een partij die voorlopig weinig van zich laat horen totdat de stemming onder de bevolking duidelijker is. Ook bij investeringen kan het slaan op mensen die eerst willen zien hoe de markt zich ontwikkelt voordat ze hun geld inzetten.
Synoniemen en verwante uitdrukkingen
Er bestaan ook andere uitdrukkingen die een vergelijkbare betekenis hebben als 'de kat uit de boom kijken'. Denk aan 'afwachten' of 'even de situatie aankijken'. Deze hebben echter niet de beeldende kracht van het kattengezegde. Door de metafoor wordt het gedrag op een levendige manier beschreven, waardoor het sneller blijft hangen en makkelijk te begrijpen is.
Waarom het gezegde nog steeds actueel is
Ook in moderne tijden blijft het gezegde relevant. We leven in een tijd waarin we voortdurend keuzes moeten maken: van online aankopen tot politieke voorkeuren. Niet iedereen maakt snel een beslissing; veel mensen willen eerst onderzoek doen, vergelijken, observeren. En juist dat gedrag wordt perfect samengevat door 'de kat uit de boom kijken'. Het laat zien dat het soms beter is om niet direct in actie te komen, maar eerst op onderzoek uit te gaan.
