Wat is een relais en hoe werkt het?
Een relais is een elektrisch component dat wordt gebruikt om een schakeling aan of uit te zetten met behulp van een lage spanning. Het fungeert als een soort elektronische schakelaar die grote stromen of spanningen kan controleren via een klein stuurcircuit. Een relais bestaat meestal uit een spoel, een anker, een veer en één of meerdere schakelcontacten. Wanneer er stroom door de spoel loopt, creëert dit een magnetisch veld dat het anker aantrekt en de schakelcontacten verandert van toestand.
Veelvoorkomende oorzaken waarom een relais niet goed werkt
Onvoldoende stuurspanning of stroom
Een van de meest voorkomende redenen waarom een relais niet correct werkt, is dat de spanning of stroom op de stuurspoel te laag is. Elk relais heeft een minimale spoelspanning en -stroom nodig om te activeren. Als deze grens niet gehaald wordt, zal het relais niet schakelen of slechts sporadisch functioneren.
Verkeerde polariteit bij een DC relais
Voor gelijkstroom (DC) relais is de polariteit vaak belangrijk. Als je de +/- aansluiting verwisselt, kan het relais soms helemaal niet schakelen of zelfs onherstelbaar beschadigd raken. Controleer dus altijd of de aansluitingen correct zijn volgens het datasheet van het relais.
Contactproblemen door te hoge belasting
Relais zijn ontworpen om een bepaalde maximale stroom of spanning te schakelen. Als de belasting hoger is dan gespecificeerd, kunnen de contacten verbranden of smelten. Dit resulteert in slechte verbindingen of een volledig defect relais. Controleer altijd of de belasting binnen de specificaties van het relais valt.
Inductieve belasting zonder snubber
Bij het schakelen van inductieve belastingen (zoals motoren of transformatoren) ontstaan er spanningspieken die de contacten kunnen beschadigen. Een snubbercircuit of vrijloopdiode parallel aan de spoel of belasting kan dit probleem voorkomen. Zonder deze bescherming kunnen relais veel sneller defect raken.
Slechte soldeerverbindingen of printspoorproblemen
Vooral bij zelfgebouwde schakelingen is het belangrijk om te letten op de kwaliteit van de soldeerverbindingen. Slechte verbindingen kunnen leiden tot intermittente werking van het relais. Ook slechte of onderbroken printbanen kunnen een oorzaak zijn.
Hoe kan je testen of een relais defect is?
Met een multimeter
Een eenvoudige manier om een relais te testen is met een multimeter. Meet eerst de spoelweerstand om te controleren of de spoel intact is. Vervolgens kun je de relais aansturen met de juiste spanning en meten of er sluiting is tussen de schakelcontacten. Als het relais niet schakelt of er geen verandering in weerstandswaarde is, is het waarschijnlijk defect.
Kijken en luisteren
Bij het inschakelen van een relais is vaak een zacht klikgeluid te horen. Als het relais stil blijft en je weet zeker dat de voeding goed is, wijst dit op een defect of een probleem in de aansturing. Open eventueel het relais om te kijken of de contacten verbrande plekken vertonen.
Tips om problemen met relais te voorkomen
Zorg er altijd voor dat je relais geschikt is voor de spanning en stroom van je toepassing. Gebruik snubbercircuits of vrijloopdiodes waar nodig om piekspanningen te dempen. Controleer je schakeling op goede soldeerverbindingen en correcte bedrading. En ten slotte: lees altijd het datasheet van je relais voor de juiste gebruiksvoorwaarden.
